Tentoonstelling
Inleiding
Ten allen tijde was de kunst van de muziekinstrumentenbouw erop gericht om respect voor traditie te laten samengaan met de nood aan vernieuwing. Zowel op het vlak van ergonomie, trefzekerheid van de klank, klanksterkte en timbremogelijkheden heeft onderzoek in de loop van de tijd aan muziekinstrumenten vorm gegeven, door ze aan te passen aan de evolutie van de smaak, aan het genie van de componisten en aan de veranderingen in uitvoeringspraktijk. Uitvindingen als de ventielen op blaasinstrumenten en het repetitiemechaniek op piano’s zijn gevestigde waarden, maar andere experimenten hadden niet het succes dat hun uitvinders ermee hoopten te bereiken. In de 19e eeuw gingen muziekinstrumentenbouwers rekening houden met akoestische wetmatigheden. Talrijke nieuwe ontwerpen bleven steken in het stadium van prototypes die niet konden ingepast worden in een bestaande muziekpraktijk. Een gelijkaardig fenomeen doet zich voor met de elektronische muziekinstrumenten in de 20e eeuw. En altijd opnieuw blijkt dat het succes van vernieuwing berust op een delicaat evenwicht: muzikale kwaliteiten en het bestaan van een toepasselijk repertoire zijn essentiële voorwaarden, maar bruikbaarheid, prijs, duurzaamheid en gebruiksvriendelijkheid zijn van doorslaand belang.
Uitzonderlijke formaten
Gedurende eeuwen hebben ambachtslui muziekinstrumenten opgeleverd van diverse grootten om te voldoen aan de eisen van een stemtoon of van toonomvang. Bij het ontwerpen ervan hielden makers rekening met de eisen i.v.m. ergonomie en geluidssterkte. Met het ontstaan van openbare concerten en de bouw van steeds groter wordende concertzalen moesten de muziekinstrumentenbouwers voldoen aan de vraag naar een grotere geluidssterkte. Ook de uitbreiding naar het contrabas en het sopranino register gaf aanleiding tot de bouw van ongewone formaten. Dergelijke spectaculaire getuigenissen van de vernieuwingsdrang van muziekinstrumenten-bouwers waren vooral te bewonderen op de grote industrietentoonstellingen van de 19e eeuw, waar zij hun effect op het publiek niet misten. Sommige van die experimenten gingen ten koste van de ergonomie en er was hun slechts een korte levensduur beschoren.
Vreemde vormen
Muziekinstrumentenbouwers hebben altijd een bijzondere vindingrijkheid aan de dag gelegd om muziekinstrumenten zo handelbaar mogelijk te maken en toch nog rekening te houden met de eisen die de muziekpraktijk stelde. Ook het oog eiste zijn rechten op en de schoonheid van een muziekinstrument was een bron van verbeelding voor zowel de muzikant als voor de luisteraar. Zo kregen de muziekinstrumenten, die wij vandaag kennen, vorm. Buitenissige vormen ontstonden vaak omdat muziekinstrumentenbouwers zich wilden onderscheiden van de concurrentie, omdat zij de speelmogelijkheden wilden uitbreiden of nieuwe timbres wilden verkennen. Voor de verzamelaars van vandaag zijn de resultaten van hun experimenten een plezier.
Nieuwe toepassingen
Muziekinstrumenten bevatten talrijke mechanische systemen, hetzij om orgelpijpen van lucht te voorzien, om de dokken van klavecimbels en de hamers van piano’s te bewegen, of om snaarinstrumenten te stemmen. In de loop der tijden legden muziekinstrumentenbouwers een grote vindingrijkheid aan de dag om die mechanieken verder te ontwikkelen en om er nieuwe uit te denken. In de 19e eeuw werden koperen blaasinstrumenten uitgerust met ventielmechanieken en houten blaasinstrumenten met kleppensystemen waarvan het Boehmsysteem het meest bekende is. Nog andere soms zeer gesofistikeerde uitvindingen volgden, vaak gebaseerd op akoestische wetmatigheden, maar die hadden niet altijd succes. Soms waren ze te moeilijk of eisten ze een radicaal nieuwe speelwijze zodat muzikanten hun moeizaam opgebouwde musiceerpraktijk ervoor moesten opgeven.
